2012 in 3 debatfragmenten: het jaar van Rutte…

Het afgelopen jaar was het jaar van de opkomst en val van Mark Rutte als debater. Werd hij begin 2012 nog geprezen om zijn frisheid, duidelijkheid en scherpte, aan het eind van het jaar wordt Rutte gezien als onbetrouwbaar en inconsequent. Hoe kon het misgaan? Drie lessen die u kunt leren van Mark Rutte en waarmee u uw eigen ethosondergang kunt voorkomen.

Les 1: Spreek altijd de waarheid (en bereid je feiten voor!)

Het begon zo mooi voor Rutte in de campagne. Zeer zelfverzekerd opereert hij in het debat met Emile Roemer. Rutte stelt herhaaldelijk dat de gegevens die Roemer aanhaalt niet in het VVD-partijprogramma staan: ik verhoog het eigen risico niet. In deze ontkenning persisteert hij zo stellig dat Roemer in de vertwijfeling geraakt en als verliezer van het debat uit de bus komt.


Maar wie stond hier nu te jokken? Inmiddels weten we dat Roemer wel degelijk een punt had en dat Rutte stond te jokken. Helaas had ook Roemer zijn feiten niet paraat, waardoor Rutte er voorlopig mee weg kwam. Maar onwaarheden of leugens komen altijd uit: houd u dus bij de feiten en onderbouw deze ook echt. Slechts ontkennen is geen sterk verweer.

Les 2: Volhard alleen als u zeker weet dat u gelijk hebt

Ondanks het eerste barstje gaat Rutte een maand later vrolijk door als zelfverzekerde waarheidsverkondiger. Diederik Samsom is echter niet zo mak als Roemer en wijst Rutte terecht met het inmiddels beroemde ‘Nu doet u het weer, meneer Rutte’. Let vooral op de non-verbale signalen van Samsom in dit fragment.





Samsom speelt de rol die Roemer een maand eerder had moeten spelen en ontmaskert Rutte alsnog als debater die het niet zo nauw lijkt te nemen met de waarheid. Rutte probeert nog wel zijn punt te maken, maar het is al te laat: de ethosbarst is inmiddels voor iedereen zichtbaar.

Les 3: Beloof alleen wat u waar kunt maken

Ruttes ethosondergang tekent zich het beste af in het Carrédebat: ook hier weer wil Rutte de rol pakken van man die staat voor zijn woord en zelfverzekerd zijn stellingen naar voren brengt. ‘Geen cent naar de Grieken!’ Beloftes, zeker stellige, zijn mooi, maar levensgevaarlijk. De boemerangwerking ervan is bekend: er is altijd wel iemand die er later op terugkomt, zeker in ons huidige ‘factcheck-tijdperk’.


Inmiddels weten we hoe het afgelopen is met de Grieken, met de hypotheekrente én met Rutte als debater, die week op week excuses moet maken. In 2013 moet Rutte vol aan de bak om zijn beschadigde ethos te herstellen. Helaas kan hij maar één iemand de schuld geven van de opgelopen schade: zichzelf. Zelfverzekerdheid is een grote gave voor een debater, maar is weinig waard wanneer feiten, verweer en beloftes inhoudelijk niet blijken te kloppen.

Henri Raven

Datum: 20-12-2012