Maar daar wil ik het dus niet over hebben!

'It would be superfluous in me to point out to your lordship that this is war.' Een slimme zet, deze opmerking die officieel een praeteritio heet. Zo'n praeteritio kan u de nodige overtuigingskracht opleveren. Maar hoe past u deze tactiek toe? Dat leest u in deze Tip van deze Week.

Overtuigender lijken

Met een praeteritio noemt u een standpunt of onderwerp dat u verder niet wilt verdedigen. Een voorbeeld: 'Als ik je niet zo aardig zou vinden, zou ik zeggen dat je verhaal onzin is.'

U doet bij deze tactiek alsof u iets opgeeft. Maar dat doet u niet. In het voorbeeld zegt u immers dat u het verhaal onzin vindt. Maar niemand kan u hieraan houden. Want u hebt zelf al aangegeven dat u het niet zegt: u zou het namelijk alleen maar zeggen als u de ander niet zo aardig zou vinden. En dat is niet het geval.

Niet verdedigen

Met de praeteritio wekt u de indruk overtuigender te zijn dan uw tegenstanders: u geeft immers een argument op. 'Ik hoef u niet te vertellen dat de regering onvoldoende maatregelen neemt tegen de crisis. Dat ga ik dan ook niet doen. Wel wil ik zeggen dat het slim zou zijn als de regering...'

Het voordeel van deze stijlfiguur is dat u uw standpunt niet hoeft te verdedigen. U kunt op deze manier dus een zwak argument voor uw standpunt naar voren brengen. Over uw 'echte/sterke' argumenten discussieert u wel, en over uw 'zwakke' argument kan niet gediscussieerd worden. U hebt het immers niet gezegd.

Geniet, maar met mate!

De techniek is slim, maar gevaarlijk. Een ervaren luisteraar herkent de praeteritio. En roept u misschien wel ter verantwoording. Wat dan te doen?

Een beproefd redmiddel is niet ontkennen dat u iets gaat zeggen (en het dan wel zeggen), maar uw relatie met de woorden ontkennen. Een voorbeeld: 'Ik vind niet dat de regering onvoldoende doet. Ik vind dat de regering meer kan doen.' Op deze manier zegt u alles, maar u distantieert zich van het argument dat u niet wilt/kunt verdedigen.

Een praeteritio lijkt soms een drogreden: u verdedigt immers niet wat u gezegd hebt. Dat is echter niet altijd zo: 'Mijn vriend geeft me al jaren de verkeerde cadeautjes. Zo koopt hij sinds twee jaar steeds badschuim voor mijn verjaardag. En vorige week gaf hij me zelfs badparels. En dan wil ik het niet eens hebben over het feit dat ik geen bad heb!'

Desalniettemin geldt voor deze techniek: Geniet, maar gebruik met mate!