Lezersvraag: Omgaan met doorpraters

'Hoe zorg je er in een discussie voor dat mensen niet door je verhaal heen praten?' Het is de eerste lezersvraag die we kregen, nadat ons boek door cursisten was gelezen. De cursist in kwestie merkte zelfs op: 'Van mij hoeft het dan niet meer. Ik ben er dan zo klaar mee.' Heel vervelend natuurlijk, want dan heb je de ander sowieso niet overtuigd. Hoe pak je het wel constructief aan?

IPR-model

Een handig model om in dit soort situaties te gebruiken is het IPR-model. Dit model laat drie aspecten zien die altijd een rol spelen bij communicatie: de inhoud, de procedure en de relatie. Met wie je ook communiceert, op alle niveaus gebeurt er iets.

Als iemand je in de rede valt, gebeurt er dus ook iets op relatie- en procedureniveau. Je hebt het gevoel dat je als spreker niet gehoord wordt of dat er geen ruimte voor je is (Relatie). Daarnaast wordt jouw procedure van een goed gesprek ('We laten elkaar uitpraten') verstoord, en dus gaat er iets mis op procedureniveau.

Schakelen

Hoe gebruik je het IPR-model in de praktijk? Dit doe je door niet verder te discussiëren, maar te schakelen naar procedure- of relatieniveau. Je bespreekt dan een van deze twee, zodat je op een prettige manier inhoudelijk verder kunt praten. Bij de relatie vertel je hoe je je voelt of welk effect het doorpraten heeft op je relatie als gesprekspartners, bij de procedure koppel je het probleem aan het doel van de communicatie.

Twee voorbeelden van schakelen zijn:

• Op procedureniveau: wacht tot de ander uitgesproken is en bespreek dan hoe je verder wilt. ‘Zullen we elkaar laten uitspreken, zodat we samen tot een goede oplossing komen? Die kunnen we het beste vinden als we iedereen de ruimte geven voor ideeën.’ 
• Op relatieniveau: ‘Wacht even. Ik was nog aan het vertellen en ik vind het vervelend dat je me niet laat uitpraten. Zullen we dat vanaf nu wel doen? Dan maak ik mijn verhaal af en kun jij daarna reageren.’

Stappenplan

Natuurlijk hoef je niet direct bij de eerste onderbreking te schakelen. Je doet dat gedoseerd. Daarnaast speelt je algemene relatie met de gesprekspartner ook een rol: je wilt immers niet steeds tegen je baas zeggen dat je dingen aan hem vervelend vindt.

Daarom is het volgende stappenplan aan te bevelen:

• Reageer op de vraag/zin van de ander: blijkbaar wil de ander dit écht kwijt, dus ga erop in. Daarmee geef je zelf de ander in ieder geval voldoende ruimte. Als het punt is afgerond, vervolg je je eigen verhaal.
• Negeer de onderbreking van de ander. Wees stil als hij je onderbreekt en ga verder met je eigen punt,a ls je gesprekspartner is uitgesproken. Pas als je klaar bent met jouw verhaal, reageer je op de ander.
• Adresseer de procedure (zie de vorige alinea).
• Praat gewoon door, ook als de ander je onderbreekt. Laat je niet weerhouden van uitspreken. De ander bindt dan hopelijk vanzelf in, en anders kunnen jullie direct door naar de volgende stap.
• Schakel naar relatieniveau (zie vorige alinea).

Met dit stappenplan lukt het je vanzelf om wel de ruimte te nemen die je nodig hebt in een gesprek of discussie. Op die manier kun je anderen echt overtuigen, en zelf zin hebben én houden in een discussie.

Karin Pijper